به رغم رفتار سرد مرسی، احمدی نژاد تمنای دیدار از قاهره را دارد

سفر صالحی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، به مصر و دیدار او با محمد مرسی در تاریخ ۱۹ در ۹۱ گمانه زنی های را دامن زده که آیا شاهد تجدید روابط تهران – قاهره پس از سه دهه قطع رابطه خواهیم بود؟

این پرسش از آن رو اهمیت دارد که طی این سفر رییس جمهور مصر از همتای ایرانی خود دعوت به عمل آورد تا در اجلاس سران اسلامی در قاهره شرکت کند. درصورت سفر احمدی نژاد، این نخستین سفر یکی از عالی ترین مقامات جمهوری اسلامی به مصر پس از انقلاب اسلامی به شمار می رود.  به گمان قوی احمدی نژاد به دیدار از مصر مبادرت خواهد کرد. اما پرسش این است که آیا این دیدار به ارتقا مناسبات سیاسی دو کشور منجر خواهد شد؟

آیا انقلاب مصر امتداد انقلاب ۵۷ بود؟

این دومین سفر صالحی به مصر پس از به قدرت رسیدن رییس جمهور اسلامگرای مصر به شمار می رود که دیگر فرعون مصر (تعبیری که در جمهوری اسلامی برای تقبیح مبارک به کار می برد) دیگر در قدرت نیست.

از سوی دیگردستگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی و شخص رهبر جمهوری اسلامی، تحولات جهان عرب موسوم به بهار عربی را امتداد انقلاب اسلامی ۵۷ توصیف کرده است. اگر چنین است پس چرا از زمان سقوط مبارک در فوریه ۲۰۱۱ تاکنون شاهد هیچ گونه گرمی روابط دو کشور نبودیم؟

واقعیت این است که جز در ایران، هیچ کسی چه از کشورهای انقلاب کرده و چه غیر آن ادعایی مشابه آنچه جمهوری اسلامی دارد، نکرده و تحولات جهان عربی را به هیچ رو مرتبط به انقلاب اسلامی تلقی نکرده است. چه دلیلی بهتر از این که در زمان حضور مرسی در تهران، وی از همتای ایرانی خود برای حضور در اجلاس سران اسلامی در قاهره دعوت به عمل نیاورده بود.

چرا از احمدی نژاد برای اجلاس قاهره دعوت نشده بود؟

قرار است دوازدهمین اجلاس سران کشورهای اسلامی طی روز های ۱۸ و ۱۹ بهمن در قاهره برگزار گردد. طی این اجلاس ریاست این سازمان ازسنگال به مصر واگذار خواهد شد. بسی در خور توجه است که در اندک زمان باقی مانده به اجلاس مزبور تاکنون هیچ دعوت رسمی از احمدی نژاد به عمل نیامده بود. این در حالی است که در سفر مرسی به تهران (شهریور ۹۱) برای واگذاری ریاست جنبش عدم تعهد به ایران، ، وی می توانست در پاسخ به میزبانی تهران از او، خبر میزبانی مصر از همتای ایرانی اش را در همان زمان اعلام می کرد.

نه تنها مرسی در سفر خود به تهران از همتای ایرانی خود دعوت نکرد بلکه در رفتاری بسیار پرمعنا در راه بازگشت از سفری دو روزه به پکن، طی اقامتی بسیار کوتاه در تهران (۵ ساعت) ریاست دوره ای جنبش عدم تعهد را تسلیم و خاک ایران را ترک نمود.

آنچه در آن دیدار بسیار خبرساز بود، عدم دیدار رییس جمهور اسلامگرای مصر و رییس جمهور برآمده از انقلاب مصر با علی خامنه ای ،رهبر جمهوری اسلامی، بود. دستگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی برای سرپوش نهادن بر این «بی محلی» آشکار مرسی به رهبر جمهوری اسلامی، حضور نیافتن مرسی به نزد عالی ترین مقام سیاسی – دینی جمهوری اسلامی را فشردگی برنامه سفر او اعلام داشت. این در حالی بود که اگر محمد مرسی اراده ای برای ادای سلام و تحیت و دیدار با علی خامنه ای داشت، لااقل امکان یک دیدار چند ثانیه ای در حاشیه نطق علی خامنه ای  در مراسم افتتاحیه که مرسی نیز در آن حضور داشت، امکان پذیر بود.

اینکه انقلاب مصر ادامه انقلاب ۵۷ باشد و رییس جمهور اسلامگرای مصر، پس از دو روز دیدار از پکن، وقت نداشته باشد در سالن همایشی که خامنه ای سخنران افتتاحیه آن است، دیداری در حد یک دیدار سرپایی با وی داشته باشد، توجیه ناپذیر است خصوصا اینکه دیگر میهمان مهم آن اجلاس، محمود عباس رییس دولت خوددگردان فلسطین، نیز در سفرش از تهران دیداری با رهبر جمهور اسلامی نکرد.

در چنین فضایی، عدم دعوت مرسی از همتای ایرانی اش برای دیدار از مصر، چنین قابل تفسیر است که مرسی هوشمندانه و متعمداته، باب هرگونه روابط گرم تهران – قاهره را در سفرش به تهران مسدود کرد.  بلکه از آن بالاتر وی با مواضع بسیار تند و تیز علیه بشار اسد، کام حامیان بشار در تهران را تلخ کرد تا آنجا که در هنگام ترجمه سخنان مرسی هرجا که او علیه سوریه سخن می گفت مترجم  واژه سوریه را با بحرین  تعویض می کرد. ( مراجعه شود به مقاله ای از نویسنده باعنوان “ترجمه جمهوری اسلامی پسند چیست؟”)

اما وضعیت قطع رابطه با قاهره به عنوان بزرگ ترین کشور عرب و از برجسته ترین کشورهای اسلامی و از بانیان جنبش عدم تعهد، سالیان دراز است که تهران را واداشته در تصمیم قطع رابطه ای که به دستور بنیانگذار جمهوری اسلامی صورت گرفت، تجدید نظر کند.

دیدار محمد خاتمی و محمد حسنی مبارک در دسامبر ۲۰۰۳ در ژنو دلیل روشنی برای این مدعاست. اما اصرار جمهوری اسلامی بر لغو پیمان کمپ دیوید از سوی مصر به عنوان پیش شرط تجدید رابطه تهران- قاهره، شرط نامعقولی بود که نه مبارک آن را پذیرفت و نه مرسی.

علاوه بر این که قاهره میل چندانی به تجدید رابطه با تهران نداشته وندارد، جریان اسلام سیاسی شیعی که جمهوری اسلامی پرچمدار آن است، همواره یکی از دغدغه های قاهره برای هرگونه تجدید رابطه به شمار می رفت و می رود.

اینک حمایت تهران از جنایات بشار اسد، خود دلیل دیگری مزید بر ادله پیشین است که رییس جمهور برآمده از انقلاب مصر را در تجدید رابطه با تهران مردد کند. مرسی چگونه می تواند برآمده از انقلاب مصر باشد و انقلاب سوریه و جنایات بشار اسد را نادیده بگیرد؟

احمدی نژاد تمنای دیدار از مصر را دارد

به شرح آنچه گفته شد تمنای تجدید روابط با مصر، یک تمنای یک جانبه از سوی جمهوی اسلامی است. برای مثال بی میلی مرسی نسبت به دعوت از احمدی نژاد تا آنجا بود که در متن خبر دیدار صالحی با او،صالحی با نادیده گرفتن رفتار سرد مرسی در تهران (دیدار نکردن با خامنه ای) نخست از مرسی دعوت می کند دیدار مجددی از تهران داشته باشد و سپس مرسی ابراز تمایل می کند که میزبان همتای ایرانی اش به مناسبت اجلاس سران اسلامی باشد. به متن خبری که خبرگزاری مهرتنظیم کرده بود، دقت کنید:

«علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه با ابلاغ سلام های گرم احمدی نژاد، از طرف رئیس جمهور اسلامی ایران از مرسی برای سفر به ایران دعوت کرد. ..مرسی با ابراز امیدواری نسبت به شکوفایی و عزت بیشتر ملت و کشور ایران از دکتر احمدی نژاد برای سفر به قاهره جهت شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی دعوت کرد».-۲۲ دی ۹۱-

تمنای تجدید روابط با مصر تا آنجاست که پیش از انقلاب مصر و در زمانی که مبارک مقتدرانه در رأس قدرت بود، احمدی نژاد در موضعگیریی پرسش برانگیز اعلام کرده بود: ما به شکل قاطع درپی تجدید رابطه با مصر هستیم و اگر دولت مصر اعلام آمادگی کند تا پایان وقت اداری همین امروز سفارت ایران را در قاهره برپا می‌کنیم.- ۲۴ اردیبهشت ۸۶-

بدیهی است که با رفتن مبارک این شوق باید در احمدی نژاد تقویت شده باشد تا در پایان دو  دوره ریاستش که زیان های جبران ناپذیری در عرصه سیاست خارجه بر کشور تحمیل کرده، لااقل تجدید رابطه با مصر را به عنوان شاهکار درخشانی در کارنامه خود به ثبت برساند. احمدی نژاد همین ذوق زدگی را در تجدید رابطه با امریکا نیز بارها از خود نشان داده است. اما به نظر می رسد که هم امریکا و هم مصر، آگاهانه حاضر نیستند این امتیاز بزرگ را نصیب احمدی نژاد کنند.

آیا احمدی نژاد به مصر سفر خواهد کرد؟

مرسی تاکنون مواضع روشنی علیه بشار اسد اتخاذ کرده است. وی بشار اسد را «جنایت کار جنگی» توصیف کرده و دوران زعامت او را سرآمده اعلام نموده است. بی محلی محمد مرسی به رهبر جمهوری اسلامی در سفرش به تهران، بازتاب های منفی را در داخل کشور به همراه داشت. در جنگ هشت روزه میان حماس و اسرائیل نیز مرسی با گرفتن ابتکار عمل در دست خود، از سفر صالحی به غزه مخالفت کرد. قرارداد کمپ دیوید نیز همچنان به قوت خود باقی است. با همه این اوصاف آیا احمدی نژاد اقدام به دیدار از قاهره خواهد کرد؟

پاسخ می تواند مثبت باشد وقتی می دانیم که رفتارهای احمدی نژاد لزوماً رفتارهای سنجیده و بر اساس موازین ( حتی موازین جمهوری اسلامی) نیست. سفر احمدی نژاد آن گاه می تواند مثبت ارزیابی کردد که منتهی به تجدید روابط دیپلماتیک میان تهران – قاهره شود. در غیر این صورت، احمدی نژاد کسی است که می توان از او انتظار داشت دست به سفرهای بی حاصل بزند.

اما پرسشی که قویاً مطرح است این که چگونه جمهوری اسلامی می تواند از کنار بی محلی و بی اعتنایی محمد مرسی برای دیدار نکردن با رهبر جمهوری اسلامی بگذرد؟

پرسش دیگر اینکه اگر شرط مصر برای تجدید رابطه با ایران، صرف نظر کردن تهران از حمایت از بشار اسد باشد، آیا جمهوری اسلامی آمادگی تجدید نظر در این خصوص را دارد؟

هرچه باشد در آشفته بازار سیاست خارجی جمهوری اسلامی، دور از انتظار نیست که به رغم بی محلی محمد مرسی به رهبر جمهوری اسلامی، احمد نژاد تمنای دیدار از قاهره را در سر داشته باشد هر چند منتهی به تجدید روابط با تهران نیز نشود.

http://www.radiofarda.com/content/f12_ahmadinejad_morsi_relationship/24884479.htm