برجام نافرجام و قربانی که طلب می‌کند
نامه «گلایهآمیز» ظریف به خامنه‌ای: برجام قربانی می‌طلبد
نزدیک به ۴۰ سال کار مستمر در دستگاه پرتلاطم وزارت خارجه در نظامی که رهبرش خود را «انقلابی» می‌داند ولی از وزارت خارجه می‌خواهد کار دیپلماتیک خود را بیش بَرد، از محمد جواد ظریف «شخصیتی شکیبا» ساخته بود که هرگز اوضاع نابسامان کارش را برای عموم واگویه نمی‌کرد. اما، در طول ۶ سال تصدی پست وزارت خارجه، او تاکنون ۳ بار زبان به گلایه گشوده است.
بار نخست هنگامی بود که در مهر ۱۳۹۲ یک تیتر بزرگ کیهان چنان فشار عصبی بر ظریف وارد آورد که به گفته خودش همان تیتر او را دچار درد کمر و راهی بیمارستان کرد. بار دوم هنگامی بود که در اسفند ۱۳۹۷ ظریف به دلیل دعوت نشدن به دیدارهای بشار اسد با خامنه‌ای و روحانی، این اقدام را توهین به خود تلقی کرد و طی توئیتی از مقام خود کناره‌گیری کرد (ولی در فاصله اندکی برگشت) و مورد سوم خبری است که اخیرا سخنگوی وزارت خارجه تایید کرده مبنی بر اینکه ظریف در نامه‌ای «گلایهآمیز» به آیت‌الله خامنه‌ای بابت حجم تخریب‌هایی که علیه او و دستگاه دیپلماسی در سریال «گاندو» به عمل آمده، نوشته: «حتی اگر بخشی از این حجم تخریب درست باشد، ادامه خدمت من در سمت وزارت امور خارجه شرعا جایز نیست». به گفته سخنگوی وزارت خارجه در سریال گاندو تلاش شده از وزیر و وزارت امور خارجه «یک چهره منفعل و بی‌عمل و واداده نشان داده شود.»
به عبارت دیگر، از سه بار گلایه‌گزاری ظریف، بار نخست یک روزنامه او را مورد حمله قرار داده بود. بار دوم سردار سلیمانی نقش او در سیاست خارجه نادیده گرفته بود. اما، بار سوم سازمان صدا و سیما با سرمایه‌گذاری هنگفت سریالی را تهیه و تولید و پخش نمود که دیگر نمی‌شود حمل بر «اشتباه فردی» و «غفلت اداری» دانست. قطعا تهیه سریالی به این درازا که حتی یکی از بازیگرانش بسیار شبیه محمدجواد ظریف گریم شده بود، نشان از اراده‌ای رسمی از تخریب وزیر خارجه و یا دست‌کم وزارت خارجه داشت. این سریال به شدت مورد اعتراض افراد نزدیک به دولت روحانی قرار گرفت.
گاندو نام سریالی تلویزیونی در ۳۰ قسمت است که در ژانر جاسوسی و ضد جاسوسی از سیمای جمهوری اسلامی پخش شد. داستان فیلم به شکار جاسوسی می‌پردازد که به واسطه ارتباط با بستگان مقامات ارشد نظام با «نهادهای تصمیم‌ساز» ارتباط برقرار کرده و در آن‌ها «نفوذ» می‌کند تا آنجا که حتی طعم آدامس رییس جمهور را می‌دانسته است. موضوع داستان به پرونده هسته‌ای گره می‌خورد و شکار عامل نفوذی به نام مایکل هاشمیان که نقش جیسون رضائیان را ایفا می‌کند، در سریال برجسته است.
«نفوذ»، «رخنه» یا «شبیخون» اصطلاحاتی هستند که رهبر جمهوری اسلامی در مناسبت‌های مختلف به کار بسته و نسبت به آن هشدار داده بود. این سریال به وضوح این معنا را منتقل می‌کند که مقامات دولتی «واداده» هستند و شکار جاسوس نه به دست وزارت اطلاع بلکه توسط نهادی دیگر یعنی سازمان اطلاعات سپاه صورت می‌گیرد.
خشم دولتمردان از این سریال تا آنجا بود که محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی گفت: «دولت حق دارد از این سریال شکایت کند. با وزارت خارجه‌ای که امروز در خط مقدم جبهه مقابله با دشمنان است در سریال گاندو برخورد بدی شده‌است و همچنین این اتفاق دربارهٔ وزارت اطلاعات کشور نیز افتاده‌است.»
در مقابل، مجتبی امینی، تهیه‌کننده سریال گاندو، طی نامه‌ای به محمود واعظی سریال را «صدای در گلو مانده مردم ایران» توصیف کرد و حجت‌الاسلام علی شیرازی، نماینده ولی فقیه در نیروی قدس سپاه پاسداران در نامه‌ای خطاب به رئیس سازمان صداوسیما، از سازندگان سریال بابت «مجموعه پرمخاطب و آگاهی بخش گاندو» قدردانی کرد.
واکنش ظریف چرا؟
گفته شد که ظریف در ۶ سال وزارتش ۳ بار زبان به گلایه گشود. از این سه بار تنها مورد اخیر بود که وی مراتب گلایه خود را به رهبر نوشت. دلیل این تصمیم او روشن است. سریالی با این درزا قطعا از سر «غفلت» و «اشتباه» نبود. برای چنین سریالی هزینه هنگفتی بالغ بر ۷ میلیارد تومان خرج شده بود. برای تهیه محتوای آن با وزارت خارجه مطلقا مشورت نشده بود و از همه مهم‌تر چنین سریال مخربی از مهم‌ترین رسانه کشور که زیر نظر رهبر اداره می‌شود، پخش شده است. به بیان ساده، نامه اعتراض ظریف به صدا و سیما نامه اعتراض او به شخص خامنه‌ای است که این رسانه زیر نظر او اداره می‌شود. ظریف به درستی دریافته که «پروژه تخریب» او کلید خورده است.
اگر بهانه این سریال برجام بی فرجام است او پیشتر فاش ساخته بود که هیچ توافقی در برجام بدون اطلاع رهبر اساسا امکان تحقق نداشت. حال چرا او باید هزینه پرداخت کند؟ اگر یک سریال تلویزیونی امروز این چنین بی محابا به تخریب او می‌پردازد، در آینده نه چندان دور با او و همکارانش چه خواهند کرد؟ مگر نادر قاضی‌پور، نماینده ارومیه در مجلس، نگفته بود که «ظریف صد در صد امریکایی است». در حکومتی ضد امریکایی که یک روز نماینده رهبر در کیهان با تیترش ظریف را به توپ می‌بندد و روز دیگر سردارملی‌اش (قاسم سلیمانی) ظریف را نامحرم از دیدارهای بشار اسد در تهران می‌داند و از همه مهم‌تر رسانه ملی به تخریب او و همکارانش می‌پردازد، ظریف از هم اکنون آینده خود را می‌تواند حدس بزند.
گو اینکه نامه گلایهآمیز ظریف به خامنه‌ای تایید شده، اما، پاسخ نقل شده از رهبر به ظریف از کانال رسمی تایید نشده است. آنچه تاکنون محمد مهاجری، سردبیر وب‌سایت خبرآنلاین، از واکنش رهبر به نامه ظریف نقل کرده ولی تایید نشده، این است که خامنه‌ای در پاسخ به نامه ظریف نوشته: «من مطلقا راضی نیستم که به شما کمترین اهانتی بشود».
آیا این نقل قول تایید نشده در حد چند کلمه می‌تواند تخریب فراوان سریال پخش شده از تلویزیون را جبران کند قطعا محل تردید است. آنچه محل تردید نیست این که نامه گلایهآمیز ظریف به رهبر در اعتراض به سریال گاندو از یک حقیقت مهم پرده برداشته: برجامی که رهبر آن را «خسارت محض» دانسته یک «قربانی داخلی» می‌طلبد و ظریف نمی‌خواهد آن قربانی باشد.
تاریخ انتشار: ۸ مرداد ۹۸ / ایندیپندنت
