حمایت جمهوری اسلامی ازپیکارجویان حوثی در اوج تنش تهران و ریاض
مناقشات تهران و ریاض موضوع پوشیده ای نیست. اما، چرا حج باید عرصه‌ای برای بروز مناقشات دو کشور شود؟ حتی اگر حج را رویدادی سیاسی در اسلام بدانیم، آیا از این رویداد بایستی به عنوان وسیله‌ای در جهت افتراق دو کشور مسلمان ایران و عربستان استفاده شود یا ابزاری برای نزدیکی آنان؟
نگاه سیاسی جمهوری اسلامی به حج به عنوان مقوله‌ای سیاسی و نه صرفا عبادی بر کسی پوشیده نیست. تاکید جمهوری اسلامی بر برگزاری مراسم «برائت از مشرکین» با فریادهای «الموت لامریکا» نشانی از استنباط سیاسی این نظام از حج است که نه تنها آمریکا را هدف می‌گیرد بلکه دولت هم‌پیمان آمریکا یعنی عربستان سعودی را نیز هدف قرار می‌دهد.
راه حل عربستان برای جلوگیری از این پدیده، تاکید بر غیرسیاسی بودن حج به عنوان یک آیین صرفا عبادی است. اگر حج را یک آیین عبادی بدانیم شعار مرگ بر آمریکا در سرزمین هم‌پیمان آمریکا بلند نمی شود.
اختلافات تهران و ریاض محدود به اختلاف دو کشور شیعه و سنی یا رقابت در عرصه نفت، رقابت در نفوذ منطقه‌ای، یا رهبری جهان اسلام نیست. اختلاف آن دو ریشه در باورهای دینی‌شان دارد که آیا اسلام ماهیتی سیاسی دارد یا ندارد.
امسال آیت‌الله خامنه‌ای بسان دیگر سال‌ها در سخنرانی خود در آستانه اعزام حجاج ایرانی به عربستان بدون نام بردن از این کشور که معتقد به حج غیرسیاسی است، گفته که «اینکه برخی [عربستان] می‌گویند حج را سیاسی نکنید، سخن نادرستی است زیرا ابعاد سیاسی حج، مطابق با خواسته و دستورات اسلام است». وی گفته است که برائت از مشرکین یک فریضه‌ی اسلامی است و انتقاد کسانی [عربستان] را که معتقدند در حج نباید به آمریکا اعتراض کرد، اظهاراتی «غیردینی و شیطانی» توصیف کرد. به بیان ساده، از نگاه رهبر جمهور اسلامی نه تنها آمریکا «شیطان بزرگ» است بلکه هر آنکه –مانند عربستان- حج را غیر سیاسی می‌داند، او نیز اظهارات شیطانی بر زبان آورده است. به عبارت دیگر، رهبر جمهوری اسلامی نه تنها آمریکا را دولتی شیطانی بلکه عربستان را نیز متصف به همان صفت می‌داند.
تردیدی نیست که این ادبیات و این درجه از خصومت‌ورزی در حالی که ده‌ها هزار زائر ایرانی عازم حج هستند، به هیچ وجه سازنده نیست. اما، مهم‌تر از این اظهارات، نکته‌ای است که برای نخستین بار خامنه‌ای در این سخنرانی مطرح ساخته و آن عبارت است از: طرح مساله حمایت از گروه حوثی در حج سیاسی.
برائت از مشرکین یا حمایت از گروه حوثی؟
گفته شد جمهوری اسلامی حج را سیاسی می‌داند و از این بابت بر تظاهرات برائت از مشرکین به منظور حمله به آمریکا تاکید دارد. اما، این تنها موضوع سیاسی نیست که جمهوری اسلامی مایل به طرح آن در حج است. رهبر جمهوری اسلامی در سخنان اخیر خود نه تنها از طرح حمایت از «مردم مظلوم فلسطین» در حج سخن گفت بلکه طرح حمایت از «مردم مظلوم یمن» را نیز برای اولین بار مطرح ساخت. او گفت: «حمایت از مظلومین همچون ملت فلسطین و مردم یمن، و یا برائت از مشرکین، همه اموری سیاسی و مطابق تعالیم اسلام هستند؛ بنابراین ابعاد سیاسی حج، همان تکلیف دینی و عبادت است».
به این ترتیب، او موضوع حمایت از مردم یمن [ پیکارجویان حوثی] را در دستور کار تبلیغاتی حج امسال نهاده و آن را از ابعاد سیاسی حج و تکلیف دینی دانسته است. بر کسی پوشیده نیست که ائتلاف به رهبری عربستان اینک در پنجمین سال نبرد خود با حوثی‌هاست. حوثی‌ها نیز متقابلا اهدافی در خاک عربستان را هدف پهپادها و موشک‌های خود قرار داده‌اند. این جنگ پس از سپری شدن چهار سال هنوز هیچ برنده و بازنده‌ای نداشته است.
اینکه در این میان وضعیت انسانی در یمن به دلیل این جنگ به شدت رو به وخامت نهاده موضوعی است که حتی سازمان ملل به آن اعتراف دارد. اما، اینکه حجاج ایرانی در تظاهرات خود به منظور برائت از مشرکین [آمریکا] به حمایت از حوثی‌ها در خاک کشوری بپردازند که در جنگ با گروه حوثی است، به شدت مخاطره‌انگیز است. به عبارت دیگر، آیت الله خامنه‌ای حج سیاسی را به اهرمی برای اعمال فشار بر عربستان توسعه داده است.
این دقیقا به مانند این است که گروه از زائران خارجی بنا به تعریف خود از مذهبی که دارند در زیارت مشهد بخواهند به سیاست خارجی ایران در سوریه اعتراض کنند. آیا از نظر دولت میزان (یعنی ایران) چنین رفتاری تحمل خواهد شد؟
دوم آنکه اگر دولت جمهوری اسلامی به مظلومیت حوثی‌ها اعتراض دارد چرا در سال‌های پیشین موضوع حمایت از حوثی‌ها را در دستور تظاهرات برائت از مشرکین قرار نداشت؟
پرسش سوم اینکه به نظر می‌رسد رهبر جمهوری اسلامی حج را با سازمان ملل اشتباه گرفته است. به عبارت دیگر، اگر جمهوری اسلامی در صدد حمایت از حوثی‌هاست چرا تاکنون قطعنامه‌ای را در محکومیت عربستان به سازمان ملل یا سازمان همکاری اسلامی نبرده است؟ آیا جمهوری اسلامی تحمل دارد که گروهی در حج به سیاست ایران در سوریه اعتراض کنند؟
حج ابزاری برای وحدت یا تفرقه؟
مناقشات تهران و ریاض موضوع پوشیده ای نیست. اما، چرا حج باید عرصه‌ای برای بروز مناقشات دو کشور شود؟ حتی اگر حج را رویدادی سیاسی در اسلام بدانیم، آیا از این رویداد بایستی به عنوان وسیله‌ای در جهت افتراق دو کشور مسلمان ایران و عربستان استفاده شود یا ابزاری برای نزدیکی آنان؟
جمهوری اسلامی مدعی است که حج به منزله کنگره‌ای برای نشان دادن وحدت مسلمانان جهان است. اگر چنین است، آیا استفاده از حج به عنوان ابزاری برای اعمال فشار سیاسی بر عربستان اقدامی در جهت نشان دادن وحدت مسلمانان انگاشته می شود یا تفرقه میان آنان؟
تاریخ انتشار: ۱۳ تیر ۹۸ / ایندیپندنت