رفتار متناقض نظام با دو دیپلمات: دیپلمات بزهکار در برزیل و باقر اسدی
برای درک این بحران نگاهی عمیق‌تر به رفتار متناقض با این دو دیپلمات مشخص می‌کند که نقض اصول اخلاقی حتی اگر کودک‌آزاری در کشوری دیگر باشد نه تنها از اهمیت برخوردار نیست، بلکه نهاد مسئول تلاش می‌کند رفتار فرد بزهکار را توجیه کند، در حالی که اتهامات امنیتی حتی اگر به اثبات هم نرسیده باشد هیچ گونه اغماضی را به همراه نخواهد داشت، تا آنجا که سرنوشت نامعلومی مثل سرنوشت باقر اسدی را برای دیپلماتی عالی‌رتبه رقم خواهد زد.
برای درک این بحران نگاهی عمیق‌تر به رفتار متناقض با این دو دیپلمات مشخص می‌کند که نقض اصول اخلاقی حتی اگر کودک‌آزاری در کشوری دیگر باشد نه تنها از اهمیت برخوردار نیست، بلکه نهاد مسئول تلاش می‌کند رفتار فرد بزهکار را توجیه کند، در حالی که اتهامات امنیتی حتی اگر به اثبات هم نرسیده باشد هیچ گونه اغماضی را به همراه نخواهد داشت، تا آنجا که سرنوشت نامعلومی مثل سرنوشت باقر اسدی را برای دیپلماتی عالی‌رتبه رقم خواهد زد.
همانطور که پیش تر در مقاله «نشانه های بحران در وزارت خارجه ایران» گفته شد، دستگاه سیاست خارجه جمهوری اسلامی گرفتار در بحران های عدیده ای است. مقایسه خبر دستگیری «رازآلود» باقر اسدی یکی از سفیران و دیپلمات های ارشد ایران و مقایسه آن با حمایت وزارت خارجه از دیپلمات بزهکار خود در برزیل که در یک استخر مختلط دست به کودک آزاری دختران نابالغ زده بود، مثال دیگری از نشانه های بحران و تناقض در وزارت خارجه جمهوری اسلامی است.
برای درک این بحران نگاهی عمیق تر به رفتار متناقض با این دو دیپلمات، مشخص می کند که نقض اصول اخلاقی حتی اگر کودک آزاری در کشوری دیگر باشد نه تنها از اهمیت برخوردار نیست بلکه نهاد مسئول تلاش می کنند رفتار بزهکار را توجیه کنند در حالیکه اتهامات امنیتی حتی اگر به اثبات نرسیده باشد هیچ گونه اغماضی را به همراه نخواهد داشت تا آنجا که سرنوشت نامعلومی مثل سرنوشت باقر اسدی را برای یک دیپلمات عالی رتبه رقم خواهد زد.
مقایسه رفتار نظام با دو دیپلمات
در ۲۶ فروردین ۹۱ در استخری در برازیلیا عده ای از دختران خردسال ۹ تا ۱۵ ساله به والدین خود گزارش دادند که مردی در زیر آب «عضو جنسی» آنان را لمس می‌کند. پس از این، اعتراض خانواده کودکان بالا گرفته و پدر یکی از دختران به فرد مذکور حمله می‌کند که منجر به دخالت پلیس می شود. پدر آن دختر بعدا گفت اگر دخالت پلیس نبود، فرد بزهکار را می کشت. پس از تحقیقات پلیس معلوم شد که وی (۵۱ ساله با دو فرزند) دیپلمات سفارت جمهوری اسلامی در برازیلیاست که از مصونیت سیاسی برخوردارست.
اما در این میان واکنش سفارت و متعاقب آن سخنگوی وزارت خارجه درخور تامل بود. سفارت جمهوری اسلامی در برزیل با صدور بیانیه‌ای این موضوع را ناشی از «یک سوء تفاهم به دلیل تفاوت مفاهیم فرهنگی» عنوان کرد و رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت خارجه، نیز گفت: «بررسی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد که مطالب منتشر شده توسط اینگونه رسانه‌ها، خلاف واقع و فاقد صحت است.» وی چنین خبری را «بی اساس» و «مغایر با سوابق» آن دیپلمات برشمرد.
توجیه ناشیانه سفارت، چنان جریان طنزی را در داخل و خارج به راه انداخت که از آن پس صدها جوک و لطیفه به سر زبان ها افتاد که هرگونه تعرض جنسی را «تفاوت فرهنگی» نام گذاشتند.
اگر نبود موج بُهت و شگفتی این خبر که دیگر نمی شد بر آن سرپوش نهاد، شاید هرگز وزارت خارجه اقدام تنبیهی در حق دیپلمات بزهکار خود انجام نمی داد ولی سرانجام همان سخنگوی وزارت خارجه در ۵ اردیبهشت (۱۰ روز بعد) خبر از فراخواندن دیپلمات خاطی داد.
حال مقایسه این مورد با آنچه بر باقر اسدی رفته قابل توجه است. باقر اسدی (۶۱) یکی از کارکشته ترین دیپلمات های ایران است که مناصب مهمی همچون سفارت ایران نزد سازمان ملل متحد (سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۲)، ریاست گروه ۷۷ (سال ۲۰۰۱)، ریاست کمیته دوم پنجاه و سومین مجمع عمومی سازمان ملل متحد (سالهای ۱۹۹۸ تا ۱۹۹۹)، ریاست اجلاس سی و هشتم کمیته برنامه ریزی و هماهنگی سازمان ملل متحد (سالهای ۱۹۹۸ تا ۱۹۹۹)، ریاست مشترک گروه بین الدولی در امور جنگل مربوط به سازمان ملل متحد ( سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰)، ریاست گروه مشورتی اکوسوک (سال ۲۰۰۰) را برعهده داشت. آخرین سمت وی، ریاست دبیرخانه گروه موسوم به “دی ۸” در ترکیه بود که در پایان همین ماموریت به ایران مراجعت کرده و بازداشت شد.
ملاحظاتی در مورد بازداشت باقر اسدی
یکم؛ اگر نبود خبری که رویترز (به نقل از منبعی که نخواست نامش فاش شود) پس از یک ماه و نیم از دستگیری اسدی فاش کرد، هیچ کس از سرنوشت این دیپلمات عالی رتبه ایرانی خبر دار نمی شد. (مقایسه کنید این خبر را با تکذیب رفتار بزهکارانه دیگر دیپلماتی که مبادرت به کودک آزاری کرده بود که به رغم پوشش جهانی آن، سخنگوی وزارت خارجه اصل خبر را «بی اساس» توصیف کرده بود.)
دوم؛ به شرحی که گفته شد باید اطمینان داشت که اتهام باقر اسدی که در بی خبری مطلق دستگیر و به مکان نامعلوم منتقل شده، اتهام امنیتی است چرا که جمهوری اسلامی در جرایم اخلاقی نه تنها از خود حساسیت نشان نمی دهد بلکه به شرحی که گفته شد دفاع نیز می کند.
سوم؛ خبرها از گرایش فکری اسدی به جریان اصلاح طلب کاملاً با شخصیت او به عنوان سفیری مبرز همخوانی دارد. بی درنگ، دیپلمات های ایران به دلیل ارتباطشان با خارج از کشور بیش از هر کسی از اوضاع خطیری که بر کشور چنبره زده آگاه و مطلع هستند و جای تردید نیست که هرگونه واکنشی به وضعیت خطیر کشور، با برخورد خشن امنیتی مواجه شود.
اظهارات وزیر خارجه چه معنا دارد؟
پس از یک ماه و نیم بی خبری مطلق از سرنوشت چنین دیپلمات ارشدی و تنها پس از خبررسانی یک خبرگزاری خارجی، علی اکبر صالحی، وزیر خارجه، با تحسین و تمجید از خدمات باقر اسدی خبر دستگیری او را تایید کرد. وی اسدی را «خوشنام»، «متدین» و «زبده» توصیف کرد و ابراز امیدواری کرد که «انشاء الله سوءتفاهمی» که توسط «یکی از نهادهای محترم کشور» مطرح شده «صحت نداشته باشد.»- ۱۳ اردیبهشت ۹۲-
از سخنان صالحی استنباط می شود که چنان دیپلمات خوشنامی صرفاً به خاطر یک «سوء تفاهم» توسط نهادی محترم! دستگیر شده که نه از علت سوء تفاهم و نه آن نهاد نامی برده نمی شود.
آنچه مسلم است اینکه بازداشت اسدی نمی تواند در راستای تصفیه هایی صورت گیرد که پیش از توسط احمدی نژاد در وزارت خارجه انجام شد. احمدی نژاد اینک در حضیض قدرت خود است. ناگزیر باید دستگیری او توسط سپاه، وزارت اطلاعات و یا قوه قضائیه انجام شده باشد که مورد اول محتمل تر است. احتمال انتساب باقر اسدی به جریان حامی هاشمی رفسنجانی در شکل گیری این سوء تفاهم در آستانه انتخابات و اجبار او به اعتراف دور از انتظار نیست.
وزیری که دفاع از ارباب جمعی خود را به خدا می سپارد
یکی از وظایف اصولی وزارت خارجه، حمایت از حقوق اتباع آن کشور در خارج از کشور است. چه بسیار دیده شده که وزارت خارجه کشوری درباره اتباع آن کشور با حساسیت بسیار برخورد کرده تا مبادا حقوقی از آنان در کشوری دیگر ضایع شود.
اما در جمهوری اسلامی، اوضاع چنان وخیم است که وزیر خارجه در دفاع از سفیری عالی رتبه، خوشنام و زبده که در درون خاک کشور به جرم نامعلومی دستگیر شده، کار را به خدا واگذار کرده و می گوید که «انشاء الله» سوء تفاهم صحت نداشته باشد. صالحی از سازوکاری حقوقی صحبت نمی کند که بر اساس آن حقوق متهم را بتواند پیگری کند.
ماجرای باقر اسدی به هر کجا انجامد، جای تردید نیست که این گونه برخوردهای امنیتی نتوانسته است موج نارضایتی در درون وزارت خارجه را که به سطح سفرا افزایش یافته، کنترل کند. ریزش بیشتر در کادر دیپلماتیک وزارت خارجه ایران که از اوضاع بغرنج کشور بیش از دیگران آگاهند، قویاً محتمل است.